Рыцарь поэтического слова
Предисловие Ивана Саверченко к замечательной книге «Парад планет» (изд. «Четыре четверти») известного белорусского поэта, живого классика Геннадия Пашкова, считаю одним из лучших образцов критики, которую я встречал. Зная творчество Г.Пашкова, могу сказать, что в отзыве ничего не приукрашено. Думаю, лучше сказать о «звонком голосе Беларуси» трудно.
Специально перевел на русский язык, чтобы русскоязычные наши и зарубежные читатели знали, что у нас есть поэты, равных которым с трудом можно найти даже в России.
Эта книга могла бы занять достойное место в библиотеке Президента Республики Беларусь Александра Лукашенко.
Публикуется и оригинал на мове.
Алесь Новікаў
Рыцарь поэтического слова
Геннадий Пашков – колоритная фигура национальной литературы, выдающийся белорусский поэт, прозаик и эссеист. Его перу принадлежит свыше десяти прекрасных литературных сборников.
Новая книга Геннадия Пашкова «Парад планет» содержит лучшие произведения мастера слова с переводами на русский язык, выполненными талантливыми поэтами-переводчиками. В книге содержатся стихи-мечты поэта, художественные миниатюры, поэтические шедевры. Каждое из произведений, словно прекрасная планета, населенная колоритными национальными символами и милыми образами Родины.
Основная миссия творчества Г.Пашкова – утверждение духовных начал в обществе. По мнению поэта, человек в жизни должен руководствоваться одновременно умом и сердцем, рассудительностью и чувствами, а главное – искренним стремлением к правде и справедливости. Поэзия Г.Пашкова глубоко гуманистическая, она сквозь пронизана уважением, почитанием особенного внутреннего мира личности. Не случайно поэт больше всего просит небеса окрылить «радостную птицу человечности». Он заботится о том, чтобы люди никогда не теряли идеалов, сохраняли преданность любимым. Человек, согласно мастеру слова, обладает невероятной созидательной энергией и огромным творческим потенциалом. При этом в вихре жизни каждый делает собственный выбор, руководствуясь голосом души и зовом сердца.
Творчеству Г.Пашкова присущ высокий гражданский пафос. Ярким художественным словом он отстаивает высокие духовные ориентиры и неизменные принципы народной морали. Поэт не боится быть «правдолюбом и максималистом». Он выражает веру в истинное возрождение белорусского народа, который сумеет вынести все страдания и пройти через различные испытания. Г.Пашков неизменно выступает за дружбу и взаимопонимание между людьми, особенно заботясь о сохранении дружеских отношений между братскими белорусским, русским и украинским народами.
В поэзии Г.Пашкова преобладает социальный оптимизм, вера в спасительную силу добра и красоты. Его стихи блестяще передают креативное отношение поэта к бытию, радостное восприятие разнообразных проявлений жизни. Особенно сердце поэта тешит «радость молодая», он жаждет пойти в «ржаной размол», где приятно бурно растет жизнь и «кадит зеленым дымом нива». При этом поэт нисколько не подкрашивает реалии, не избегает правды жизни и не обходит трагических страниц в истории народа.
Г.Пашков создал настоящие шедевры национальной интимной лирики. Уже в ранних стихах проявилось его великое и романтическое отношение к любви, трепетное отношение к интимным чувствам. Поэт боготворит женщину, восхищается ее красотой, душевной нежностью и родниковой чистотой. Он обнаруживает рыцарское отношение к женщине – вечному источнику неиссякаемой радости и безграничного наслаждения. Женщина, которая любит, – небесный ангел, воплощение всей земной красоты, наивысший дар судьбы.
Поэт раскрывает чудодейственную силу любви, которая наполняет жизнь светом и радостью, ощущением счастья и волшебной красотой земной жизни. Он подает образец благородного отношения к любимой женщине. Жизненные обстоятельства иногда не позволяют влюбленным быть рядом, но лирический герой стихов Г.Пашкова благодарен любимой за счастливые минуты, проведенные вместе. При разлуке с любимой его сердце наполнено искренним желанием ей добра и счастливой судьбы. Мастер слова создал величественный гимн женщине, поэтический акафист любимой, в котором она уподобляется всем прекраснейшим краскам земли.
Как поэт-патриот, Г.Пашков навсегда связан с родной землей, с белорусской природой и людьми. Он гордится прекрасными соотечественниками, с почитанием относится к величественному и героического прошлому Беларуси. Поэт призывает тщательно беречь память о прошлом народа, сохранять достижения национальной культуры. Мастер слова не видит себя вне Родины, он молится только о том, чтобы быть вечно с землей дедов. Родной край у поэта ассоциируется с раем, наилучшим местом для жизни, где царят покой и радость.
Очарованный магией художественного слова, Г.Пашков в своих стихах искренне исповедуется, открыто говорит о собственных творческих увлечениях, признается в любви к Родине, выражает готовность самоотверженно служить родной земле. Он видит собственную миссию в сохранении необычной красоты и уюта, которыми щедро наделена Беларусь. Поэт выражает готовность всеми силами оберегать национальные ценности, чистоту и свет родного края.
Одна из доминирующих черт творческого метода Г.Пашкова – философский пантеизм. Поэт связан с природой, она согревает его сердце и наполняет жизненной энергией. Художественным словом он самоотверженно и вдохновенно воспевает красоту родного края, боготворит дорогие ему реки и озера, леса и сады, деревья и цветы. Лирический герой Г.Пашкова осознает себя неотъемлемой частью живой природы, стремится окончательно раствориться в стихии бытия. Его душа готова улететь в небеса вольной птицей, вернуться к хмельно-гадальным травам, исчезнуть среди вековечных дубрав. Поэт чрезвычайно обеспокоен состоянием экологии, нарушением баланса в природе. Многие его стихи – это прекрасные образцы национальной пейзажной лирики.
Г.Пашков – блестящий мастер художественного слова, строгий и точный в построении стихотворной строки. Его поэзия наполнена светлыми красками, искрящимся сиянием, белизной и чистотой. Мастер слова создал много новых образов, отличительных метафор, изобрел множество удивительных эпитетов, которые чрезвычайно метко передают все цвета, звуки и запахи жизни.
Поэт придерживается классической литературной традиции, он с должным уважением относиться к приобретениям предшественников, лучшим образцам русского и зарубежного художественного наследия. Главные источники его творческого вдохновения – неповторимая белорусская природа, собственный духовный опыт и богатые жизненные наблюдения.
Геннадий Пашков существенно обогатил национальную поэзию яркими художественными образами, создал шедевры интимной, пейзажной и философской лирики, блестяще передал мироощущение и богатый духовный мир современника. Мастер слова неизменно и бескомпромиссно защищает гуманистические принципы взаимоотношений между людьми и народами, отстаивает право белорусской национальной литературы на достойное место в глобализированном мире.
Иван Саверченко,
доктор филологических наук, профессор
***
Рыцар паэтычнага слова
Генадзь Пашкоў – каларытная постаць нацыянальнай літаратуры, выдатны беларускі паэт, празаік і эсэіст. Яго пяру належыць звыш дзесяці цудоўных літаратурных зборнікаў.
Новая кніга Генадзя Пашкова «Парад планет» утрымлівае лепшыя творы майстра слова з перакладамі на рускую мову, здзейсненымі таленавітымі паэтамі-перакладчыкамі. У кнізе змешчаны вершы-мары паэта, мастацкія мініяцюры, паэтычныя шэдэўры. Кожны з твораў, нібы цудоўная планета, населены каларытнымі нацыянальнымі сімваламі і мілымі вобразамі Радзімы.
Галоўная місія творчасці Г.Пашкова – сцвярджэнне духоўных пачаткаў у грамадстве. На думку паэта, чалавек у жыцці павінен кіравацца адначасова розумам і сэрцам, разважлівасцю і пачуццямі, а галоўнае – шчырым імкненнем да праўды і справядлівасці. Паэзія Г.Пашкова глыбока гуманістычная, яна скрозь працята павагай да чалавека, шанаваннем адметнага ўнутранага свету асобы. Не выпадкова паэт больш за ўсё просіць нябёсы акрыліць «радасную птушку чалавечнасці». Ён дбае пра тое, каб людзі ніколі не страчвалі ідэалаў, захоўвалі адданасць каханым. Чалавек, паводле майстра слова, валодае неверагоднай стваральнай энергіяй і велізарным творчым патэнцыялам. Пры гэтым у віхуры жыцця кожны робіць уласны выбар, кіруючыся голасам душы і поклічам сэрца.
Творчасці Г.Пашкова ўласцівы высокі грамадзянскі пафас. Яркім мастацкім словам ён адстойвае высокія духоўныя арыенціры і нязменныя прынцыпы народнай маралі. Паэт не баіцца быць «праўдалюбам і максімалістам». Ён выказвае веру ў сапраўднае адраджэнне беларускага народа, які здолее вытрываць усе пакуты і прайсці праз розныя выпрабаванні. Г.Пашкоў нязменна выступае за дружбу і ўзаемаразуменне паміж людзьмі, асабліва клапоцячыся пра захаванне сяброўскіх адносін паміж брацкімі беларускім, рускім і ўкраінскім народамі.
У паэзіі Г.Пашкова пераважае сацыяльны аптымізм, вера ў выратавальную сілу дабра і прыгажосці. Яго вершы бліскуча перадаюць крэатыўнае стаўленне паэта да быцця, радаснае ўспрыняцце разнастайных праяў жыцця. Асабліва сэрца паэта цешыць «радасць маладая», ён прагне пайсці ў «аржаное мліва», дзе прыемна буяе жыццё і «кадзіць зялёным дымам ніва». Пры гэтым паэт ніколькі не падфарбоўвае рэаліі, не ўнікае праўды жыцця і не абыходзіць трагічных старонак у гісторыі народа.
Г.Пашкоў стварыў сапраўдныя шэдэўры нацыянальнай інтымнай лірыкі. Ужо ў ранніх вершах выявілася яго ўзнёслае і рамантычнае стаўленне да кахання, трапяткія адносіны да інтымных пачуццяў. Паэт абагаўляе жанчыну, захапляецца яе хараством, душэўнай пяшчотай і крынічнай чысцінёй. Ён выяўляе рыцарскае стаўленне да жанчыны – вечнай крыніцы невычэрпнай радасці і бязмежнай асалоды. Жанчына, якая кахае, – нябесны анёл, увасабленне ўсёй зямной прыгажосці, найвышэйшы дарунак лёсу.
Паэт раскрывае цудадзейную сілу кахання, якое напаўняе жыццё святлом і радасцю, адчуваннем шчасця і чароўнай прыгажосцю зямнога жыцця. Ён падае ўзор высакароднага стаўлення да каханай жанчыны. Жыццёвыя абставіны часам не дазваляюць закаханым быць побач, але лірычны герой вершаў Г.Пашкова ўдзячны любай за шчаслівыя хвіліны, праведзеныя разам. Пры расстанні з каханай яго сэрца напоўнена шчырым жаданнем ёй дабра і шчаслівага лёсу. Майстар слова стварыў велічны гімн жанчыне, паэтычны акафіст каханай, у якім яна ўпадабняецца ўсім найпрыгажэйшым краскам зямлі.
Як паэт-патрыёт, Г.Пашкоў назаўсёды знітаваны з роднай зямлёй, з беларускай прыродай і людзьмі. Ён ганарыцца выдатнымі суайчыннікамі, з шанаваннем ставіцца да велічнага і гераічнага мінулага Беларусі. Паэт заклікае старанна берагчы памяць пра мінулае народа, захоўваць здабыткі нацыянальнай культуры. Майстар слова не бачыць сябе па-за Радзімай, ён моліцца толькі аб тым, каб быць вечна з зямлёю дзядоў. Родны кут у паэта асацыіруецца з раем, найлепшым месцам для жыцця, дзе пануюць спакой і радасць.
Зачараваны магіяй мастацкага слова, Г.Пашкоў у сваіх вершах шчыра спавядаецца, адкрыта кажа пра ўласныя творчыя захапленні, прызнаецца ў любові да Радзімы, выказвае гатоўнасць самаахвярна служыць роднай зямлі. Ён бачыць уласную місію ў захаванні незвычайнай прыгажосці і ўтульнасці, якой шчодра надзелена Беларусь. Паэт выказвае гатоўнасць усімі сіламі аберагаць нацыянальныя каштоўнасці, чысціню і святло роднага краю.
Адна з дамінантных рысаў творчага метаду Г.Пашкова – філасофскі пантэізм. Паэт знітаваны з прыродай, яна сагравае яго сэрца і напаўняе жыццёвай энергіяй. Мастацкім словам ён самааддана і натхнёна апявае прыгажосць роднага краю, абагаўляе дарагія яму рэкі і азёры, лясы і сады, дрэвы і кветкі. Лірычны герой Г.Пашкова ўсведамляе сябе неад'емнай часткай жывой прыроды, імкнецца даастатку растварыцца ў стыхіі быцця. Яго душа гатова адляцець у нябёсы вольнай птушкай, вярнуцца да хмельна-варажбітных траў, знікнуць сярод вячыстых дуброў. Паэт надзвычай занепакоены станам экалогіі, парушэннем баланса ў прыродзе. Многія яго вершы – гэта выдатныя ўзоры нацыянальнай пейзажнай лірыкі.
Г.Пашкоў – бліскучы майстар мастацкага слова, строгі і дакладны ў пабудове вершаванага радка. Яго паэзія напоўнена светлымі фарбамі, іскрыстым ззяннем, беллю і чысцінёй. Майстар слова стварыў шмат новых вобразаў, адметных метафар, вынайшаў мноства дзівосных эпітэтаў, якія надзвычай трапна перадаюць усе колеры, гукі і пахі жыцця.
Паэт прытрымліваецца класічнай літаратурнай традыцыі, ён з належнай павагай ставіцца да набыткаў папярэднікаў, лепшых узораў рускай і замежнай мастацкай спадчыны. Галоўныя крыніцы яго творчага натхнення – непаўторная беларуская прырода, уласны духоўны досвед і багатыя жыццёвыя назіранні.
Генадзь Пашкоў істотна ўзбагаціў нацыянальную паэзію яркімі мастацкімі вобразамі, стварыў шэдэўры інтымнай, пейзажнай і філасофскай лірыкі, бліскуча перадаў светаадчуванне і багаты духоўны свет сучасніка. Майстар слова нязменна і бескампрамісна абараняе гуманістычныя прынцыпы ўзаемаадносін паміж людзьмі і народамі, адстойвае права беларускай нацыянальнай літаратуры на годнае месца ў глабалізаваным свеце.
Іван Саверчанка,
доктар філалагічных навук, прафесар
